“ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਸਰੀਰਕ ਬੀਮਾਰੀ ਹੋਣ 'ਤੇ ਇਲਾਜ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਦਿਮਾਗ ਬੀਮਾਰ ਹੋਵੇ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਠੀਕ ਸਮਝਦਾ ਹੈ।”

🌍 ਵਿਸ਼ਵ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਦਿਵਸ

ਅੱਜ, *ਵਿਸ਼ਵ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਦਿਵਸ* ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਉਸ ਪੱਖ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਅਸੀਂ ਅਕਸਰ ਅਣਡਿੱਠਾ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ — ਸਾਡੀ “ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ”।

ਇਹ ਦਿਨ ਹਰ ਸਾਲ 10 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ 1992 ਤੋਂ ਵਿਸ਼ਵ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀ 'ਤੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਮੈਂਬਰ 150 ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਇਸ ਦਿਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਹੈ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗਾਂ ਬਾਰੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣਾ, ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨੀ ਅਤੇ ਪੀੜਤਾਂ ਨਾਲ ਸਮਝਦਾਰੀ ਭਰਾ ਵਿਹਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨਾ।

ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦਿਨ ਪੂਰੇ ਹਫਤੇ ਦੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਮੁਹਿੰਮ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ—ਜਿਵੇਂ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ *Mental Illness Awareness Week* ਅਤੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ *Mental Health Week*।

🧠 ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗ — ਇੱਕ ਅਣਸੁਣੀ ਹਕੀਕਤ

ਮਾਨਸਿਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਸਬੰਧ ਕਮਜ਼ੋਰ ਮਨ, ਤਣਾਅ, ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਜਾਂ ਘੱਟ ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਜੇ ਵੀ ਸਾਡਾ ਸਮਾਜ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਿਮਾਰੀ ਮੰਨਣ ਦੀ ਬਜਾਏ "ਉਪਰੀ ਹਵਾ", "ਕਰਾਈ ਹੋਈ ਕਰਨੀ", ਜਾਂ "ਗ੍ਰਹਿ-ਦੋਸ਼" ਆਦਿ ਨਾਲ ਜੋੜ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਾਰਨ ਕਈ ਲੋਕ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਤਵੀਤਾਂ, ਡੇਰਿਆਂ ਤੇ ਝਾੜ-ਫੂਕ ਵਾਲਿਆਂ ਕੋਲ ਜਾਣਾ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 45 ਕਰੋੜ ਲੋਕ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਨ। ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਇਹ ਗਿਣਤੀ 15 ਤੋਂ 29 ਸਾਲ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ 36 ਫ਼ੀਸਦੀ ਹੈ। ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 90% ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਰੋਗੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੇ।

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦਸ ਲੱਖ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕੇਵਲ ਤਿੰਨ ਹੀ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗ ਵਿਦ ਹਨ — ਇਹ ਗੰਭੀਰ ਚੇਤਾਵਨੀ ਹੈ।

🩺 ਵਿਗਿਆਨਕ ਇਲਾਜ ਤੇ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ

ਪੰਜਾਬ ਸਮੇਤ ਕਈ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤਰੀਕੇ ਵਰਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਪੀ.ਜੀ.ਆਈ. ਵਿਖੇ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗਾਂ ਲਈ *RTMS (Repetitive Transcranial Magnetic Stimulation)* ਨਾਂ ਦੀ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਇਲਾਜ ਵਿੱਚ ਦਵਾਈ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਸਗੋਂ ਮੈਗਨੇਟਿਕ ਫੀਲਡ ਰਾਹੀਂ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਸੈਲਾਂ ਨੂੰ ਸਰਗਰਮ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਹੜੇ ਮਰੀਜ਼ ਹੋਰ ਇਲਾਜ ਨਾਲ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਇਹ ਤਰੀਕਾ ਕਾਫੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।

⚠️ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਆਮ ਲੱਛਣ

* ਬਿਨਾਂ ਕਾਰਨ ਚਿੰਤਾ ਜਾਂ ਘਬਰਾਹਟ

* ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਉਣਾ ਜਾਂ ਬੇਚੈਨੀ

* ਹਰ ਸਮੇਂ ਦਬਾਅ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣਾ

* ਬੇਵਜ੍ਹਾ ਗੁੱਸਾ, ਝਗੜਾਲੂ ਸੁਭਾਉ

* ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਨਾ ਸੁਣਨਾ

* ਉਦਾਸੀ, ਆਤਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀ ਘਾਟ

* ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਦਿਲ ਨਾ ਲੱਗਣਾ ਜਾਂ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਤੀ ਬੇਰੁਖ਼ੀ

ਇਹ ਸਾਰੇ ਸੰਕੇਤ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਅਤੇ ਸਹੀ ਇਲਾਜ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

💬 ਕਾਰਣ

ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਤਣਾਅ, ਘਰੇਲੂ ਝਗੜੇ, ਆਰਥਿਕ ਤਣਾਅ, ਤਲਾਕ, ਪ੍ਰੀਤਮ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਸਦਮਾ, ਹਾਦਸਾ ਜਾਂ ਬਚਪਨ ਦੀ ਹਿੰਸਾ — ਇਹ ਸਾਰੇ ਕਾਰਕ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਅਸਰ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਬੱਚਿਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਵਾਧੂ ਬੋਝ, ਮਾਪਿਆਂ ਦੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ਤੇ ਖੇਡਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣਾ ਮਾਨਸਿਕ ਦਬਾਅ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਮਝਦਾਰ ਮਾਪੇ ਉਹੀ ਹਨ ਜੋ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਰਹਿਣ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

🤝 ਸਮਾਜਿਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ

ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਪੰਜਾਬ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਰਗਾੜੀ ਵਿਖੇ ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮਾਨਸਿਕ ਸਲਾਹ ਕੇਂਦਰ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਤੇ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਇਕਾਈਆਂ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗੀਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

 🌼 ਅੰਤਿਮ ਵਿਚਾਰ

ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ਜਿੰਨੀ ਹੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਬੁਖਾਰ ਜਾਂ ਖੂਨ ਦਾ ਦਬਾਅ ਇਲਾਜ ਮੰਗਦਾ ਹੈ, ਤਿਵੇਂ ਹੀ ਤਣਾਅ, ਡਿਪ੍ਰੈਸ਼ਨ ਜਾਂ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਇਲਾਜ ਵੀ ਵਿਦਵਾਨ ਡਾਕਟਰ ਤੋਂ ਹੀ ਕਰਵਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਇੱਕ ਤੰਦਰੁਸਤ ਸਮਾਜ ਉਸੇ ਵੇਲੇ ਬਣੇਗਾ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਮੰਨਾਂਗੇ ਕਿ “ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਸਿਹਤ ਵੀ ਸਰੀਰ ਜਿੰਨੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।”

#WorldMentalHealthDay #MentalHealthMatters #ThinkLogical #TarkashilSociety #HealthyMindHealthyLife #Punjab