ਭੀਮ ਰਾਓ ਅੰਬੇਦਕਰ: ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਆਂ ਦੇ ਅਗੂਅ ਅਤੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਨਿਰਮਾਤਾ

ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ 'ਚ ਡਾ. ਭੀਮ ਰਾਓ ਅੰਬੇਦਕਰ ਜੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਐਸਾ ਮਹਾਨ ਵਿਅਕਤੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਮਾਜਿਕ ਬਰਾਬਰੀ, ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 14 ਅਪਰੈਲ 1891 ਨੂੰ ਮਧਿਆ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਮਉ ਗਾਂਵ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਨੇਕ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤਿਗਤ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਭਰੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਪਾਰ ਸ਼ਿੱਖਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਲਈ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਪੂਰੇ ਪੀੜਤ ਸਮਾਜ ਲਈ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦਾ ਰਾਹ ਖੋਲ੍ਹਿਆ।

ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਧਾਰ ਅਤੇ ਦਲਿਤ ਅਧਿਕਾਰ

ਡਾ. ਅੰਬੇਦਕਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਸਦਾ ਹੀ ਛੂਆਛੂਤ, ਭੇਦਭਾਵ ਅਤੇ ਅਣਯਾਈ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਅਵਾਜ਼ ਉਠਾਈ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਦਲਿਤਾਂ ਅਤੇ ਪੀੜਤ ਵਰਗਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ, ਆਰਥਿਕ ਆਤਮਨਿਰਭਰਤਾ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਸਮਮਾਨ ਵੱਲ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ। "Educate, Agitate, Organize" (ਸਿੱਖੋ, ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਹੋਵੋ, ਸੰਗਠਿਤ ਹੋਵੋ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਾਰਾ ਸੀ।

ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਨਿਰਮਾਤਾ

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਯੋਗਦਾਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਨਿਰਮਾਤਾ ਵਜੋਂ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਐਸਾ ਸੰਵਿਧਾਨ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜੋ ਹਰ ਨਾਗਰਿਕ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰੀ, ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਦੀ ਗਾਰੰਟੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੋਚ ਅੱਜ ਵੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਹਰ ਅਨੁਚੇਦ ਵਿੱਚ ਜੀਵੰਤ ਹੈ।

ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਅਤੇ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦੀ ਅੰਗੀਕਾਰਤਾ

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਧਾਰਮਿਕ ਭੇਦਭਾਵ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1956 ਵਿੱਚ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦੀ ਅੰਗੀਕਾਰਤਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਲੱਖਾਂ ਪੀੜਤਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਰਾਹ ਉਤੇ ਲਿਆਂਦਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਧਰਮ ਚੁਣਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

ਉਪਸੰਹਾਰ

ਅੱਜ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਡਾ. ਅੰਬੇਦਕਰ ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਨ ਮਨਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਉਤਸਵ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਸੰਕਲਪ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਚਨਾ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰੀਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਸਾਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਰਹੇਗੀ ਕਿ ਨਿਆਂ, ਬਰਾਬਰੀ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਲੜਾਈ ਕਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਰੁਕਣੀ ਚਾਹੀਦੀ।

"ਮੈਂ ਇੱਕ ਸਮਾਜਿਕ ਕਰਾਂਤੀ ਦਾ ਸਪਨਾ ਦੇਖਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਸਪਨਾ ਅਜੇ ਅਧੂਰਾ ਹੈ।" – ਡਾ. ਭੀਮ ਰਾਓ ਅੰਬੇਦਕਰ