ਸਾਵਿਤਰੀ ਬਾਈ ਫੂਲੇ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ।

 

 ਸਾਵਿਤਰੀਬਾਈ ਫੂਲੇ: ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਇੱਕ ਵਕੀਲ

 ਸਾਵਿਤਰੀ ਬਾਈ ਫੂਲੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੋਢੀ ਸੀ। 3 ਜਨਵਰੀ, 1831 ਨੂੰ ਨਾਈਗਾਂਵ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਜਨਮੀ, ਉਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਅਧਿਆਪਕ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਵਕੀਲ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਦੱਬੇ-ਕੁਚਲੇ ਵਰਗਾਂ ਦੇ ਉਥਾਨ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ।

 ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ

 ਸਾਵਿਤਰੀ ਬਾਈ ਫੂਲੇ ਦਾ ਜਨਮ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜੋ ਮਾਲੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਨੀਵੀਂ ਜਾਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਨੌਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਜੋਤੀਰਾਓ ਫੂਲੇ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕ ਅਤੇ ਕਾਰਕੁਨ ਬਣ ਗਿਏ।

 ਸਾਵਿਤਰੀ ਬਾਈ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜਾਤ ਅਤੇ ਲਿੰਗ ਕਾਰਨ ਵਿਤਕਰੇ ਅਤੇ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਉਸ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਜਾਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨਾ-ਲਿਖਣਾ ਨਹੀਂ ਸਿਖਾਇਆ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਅਨਪੜ੍ਹ ਸੀ। ਇਸ ਤਜਰਬੇ ਨੇ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਉਸਦੇ ਜਨੂੰਨ ਨੂੰ ਵਧਾਇਆ, ਅਤੇ ਉਹ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਇੱਕ ਵਕੀਲ ਬਣ ਗਈ।

 ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ

 1848 ਵਿੱਚ, ਸਾਵਿਤਰੀ ਬਾਈ ਫੂਲੇ ਅਤੇ ਜੋਤੀਰਾਓ ਫੂਲੇ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀਆਂ ਲਈ ਪਹਿਲਾ ਸਕੂਲ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ। ਸਕੂਲ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਸਾਰੀਆਂ ਜਾਤਾਂ ਅਤੇ ਫਿਰਕਿਆਂ ਦੀਆਂ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਫੂਲੇ ਨੂੰ ਸਮਾਜ ਦੇ ਰੂੜ੍ਹੀਵਾਦੀ ਅਤੇ ਰੂੜ੍ਹੀਵਾਦੀ ਤੱਤਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰਵਾਇਤੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਲਈ ਖਤਰੇ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ।

 ਸਾਵਿਤਰੀ ਬਾਈ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਡਟੇ ਰਹੇ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਨਿਕਲਿਆ ਜਦੋਂ 1854 ਵਿੱਚ ਬੰਬਈ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ। ਇਸਨੇ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀਆਂ ਲਈ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਕੂਲਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦਾ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਕੀਤਾ।

 ਸਾਵਿਤਰੀ ਬਾਈ ਫੂਲੇ ਇੱਕ ਉੱਘੇ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਕਵੀ ਵੀ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਆਪਣੀ ਲਿਖਤ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਦੁਰਦਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਦੱਬੇ-ਕੁਚਲੇ ਵਰਗਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ। ਉਹਨਾਂ ਬਾਲ ਵਿਆਹ, ਵਿਧਵਾ ਪੁਨਰ-ਵਿਆਹ, ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਵਰਗੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਲੇਖ ਲਿਖੇ।

 ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਵਿਤਾ, "ਜਾਓ, ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੋ" ਨੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪਿੱਤਰਸੱਤਾ ਦੇ ਬੰਧਨਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੰਭਾਲਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਕਵਿਤਾ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਇੱਕ ਰੌਲਾ-ਰੱਪਾ ਬਣ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਅੱਜ ਤੱਕ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।

 ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ

 ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਵਿਤਰੀਬਾਈ ਫੂਲੇ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਕੰਮ ਨੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਦੱਬੇ-ਕੁਚਲੇ ਵਰਗਾਂ ਦੇ ਉਥਾਨ ਦਾ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਕੀਤਾ।ਉਹਨਾਂ ਵਿਰਾਸਤ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਦੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।

 ਉਹਨਾਂ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣ ਲਈ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 2018 ਵਿੱਚ ਸਾਵਿਤਰੀਬਾਈ ਫੂਲੇ ਮਹਿਲਾ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਪੁਰਸਕਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ।

 ਸਿੱਟਾ

 ਸਾਵਿਤਰੀ ਬਾਈ ਫੂਲੇ ਇੱਕ ਦੂਰਦਰਸ਼ੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਮਾਜ-ਸੁਧਾਰਕ  ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਉੱਨਤੀ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਦਾ ਸਮਾਜ ਉੱਤੇ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਵਿਰਾਸਤ ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰੀ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਲਈ ਲੜਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦੀ ਹੈ।