ਜਿਓਰਡਾਨੋ ਬਰੂਨੋ
ਜਿਓਰਡਾਨੋ ਬਰੂਨੋ
ਜਿਓਰਦਾਨੋ ਬਰੂਨੋ ਇੱਕ ਇਤਾਲਵੀ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ, ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰੀ, ਅਤੇ ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸੀ ਜੋ ਪੁਨਰਜਾਗਰਣ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਗੈਰ-ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਅਤੇ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਵਿਚਾਰਾਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਕੈਥੋਲਿਕ ਚਰਚ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਦੇ ਉੱਪਰ ਅਤਿਆਚਾਰ ਕੀਤੇੇ ਗਏ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਉਸਦੀ ਦੁਖਦਾਈ ਕਿਸਮਤ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਬ੍ਰੂਨੋ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ, ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਦਾ ਸੰਸਾਰ ਉੱਤੇ ਡੂੰਘਾ ਅਤੇ ਸਥਾਈ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ ਹੈ।
ਜਿਓਰਡਾਨੋ ਬਰੂਨੋ
ਇਟਲੀ ਦੇ ਨੋਲਾ ਵਿੱਚ 1548 ਵਿੱਚ ਜਨਮਿਆ, ਬਰੂਨੋ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਡੋਮਿਨਿਕਨ ਆਰਡਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਾਦਰੀ ਬਣ ਗਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਹ ਚਰਚ ਦੀ ਤੰਗ-ਦਿਲੀ ਤੋਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਸੀ ਅਤੇ ਵਿਕਲਪਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਨ ਲੱਗਾ। ਉਸਨੇ ਡੋਮਿਨਿਕਨ ਆਰਡਰ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਬਹਿਸਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਕੇ ਪੂਰੇ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਜੋ ਰਵਾਇਤੀ ਈਸਾਈ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੰਦੇ ਸਨ।
ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਵਿੱਚ ਬਰੂਨੋ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਅਨੰਤ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੀ ਉਸਦੀ ਧਾਰਨਾ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਇੱਕ ਭੂ-ਕੇਂਦਰਿਤ ਮਾਡਲ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਨੇ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਤਾਰਿਆਂ ਅਤੇ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸਦੇ ਦੁਆਲੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਰੂਨੋ ਨੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਅਨੰਤ ਸੀ ਅਤੇ ਤਾਰੇ ਅਤੇ ਗ੍ਰਹਿ ਆਪਣੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਰ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਸਗੋਂ ਸੁਤੰਤਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਬਾਰੇ ਬਰੂਨੋ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਚਰਚ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਦਿੱਤਾ।
ਬਰੂਨੋ ਪਦਾਰਥ-ਵਾਦ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਦਾ ਵੀ ਸਮਰਥਕ ਸੀ, ਜੋ ਮੰਨਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਖੁਦ ਬ੍ਰਹਮ ਹੈ। ਇਸ ਧਾਰਨਾ ਨੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮ ਵਿਚਕਾਰ ਸਬੰਧਾਂ ਬਾਰੇ ਰਵਾਇਤੀ ਈਸਾਈ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ। ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਬਾਰੇ ਬਰੂਨੋ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਚਰਚ ਦੁਆਰਾ ਵਿਪਰੀਤ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ 'ਤੇ ਈਸ਼ਨਿੰਦਾ ਅਤੇ ਧਰਮ-ਧਰੋਹ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।
1592 ਵਿੱਚ, ਬਰੂਨੋ ਨੂੰ ਇਨਕੁਆਇਜ਼ੀਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਉੱਤੇ ਧਰਮ-ਧਰੋਹ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਅੱਠ ਸਾਲ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਬਿਤਾਏ, ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਤੋਂ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਤਸੀਹੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਵਚਨਬੱਧ ਰਿਹਾ। 1600 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ। ਉਸ ਨੂੰ ਰੋਮ ਦੇ ਕੈਂਪੋ ਡੀ' ਫਿਓਰੀ ਵਿਚ ਸੂਲੀ 'ਤੇ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਟਾਈਬਰ ਨਦੀ ਵਿਚ ਖਿਲਾਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ।
ਬਰੂਨੋ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦਾ ਦਰਸ਼ਨ, ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਉੱਤੇ ਸਥਾਈ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ ਹੈ। ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਬਾਰੇ ਉਸਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਚਿੰਤਕਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗੈਲੀਲੀਓ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਸੂਰਜ ਕੇਂਦਰਿਤ ਮਾਡਲ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਲਈ ਚਰਚ ਦੁਆਰਾ ਸਤਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮ ਬਾਰੇ ਬਰੂਨੋ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਨੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਕਵੀਆਂ ਅਤੇ ਲੇਖਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਿਲੀਅਮ ਬਲੇਕ ਅਤੇ ਪਰਸੀ ਬਾਈਸ਼ੇ ਸ਼ੈਲੀ।
ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ, ਜਿਓਰਡਾਨੋ ਬਰੂਨੋ ਇੱਕ ਦਲੇਰ ਚਿੰਤਕ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਕੱਟੜਪੰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਲਈ ਭਾਰੀ ਕੀਮਤ ਅਦਾ ਕੀਤੀ। ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਬਾਰੇ ਉਸਦੇ ਵਿਚਾਰ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਚਿੰਤਕਾਂ ਅਤੇ ਲੇਖਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਬਰੂਨੋ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਮੌਤ ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਅਤੇ ਹਠਧਰਮੀ ਅਤੇ ਅਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਦੇ ਖ਼ਤਰਿਆਂ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦੀ ਹੈ।
Bagi Notes
baginotes.blogspot.com
Comments
Post a Comment